نگاهی کوتاه به جغرافیای روستای فهنه بخش سرولایت نیشابور

نگاهی کوتاه به جغرافیای روستای فهنه بخش سرولایت نیشابور

روستای فهنه که در لهجه محلی پانا گفته می شود روستایی کوهستانی است که  در استان خراسان رضوی ، شهرستان نیشابور، بخش سرولایت ، دهستان سرولایت قرار دارد. 

این روستا در ارتفاع 1960 متری از سطح دریای آزاد و در 36درجه و 54 دقیقه و 14 ثانیه عرض شمالی (فاصله از خط استوا) و در 58 درجه و 25 دقیقه و 2 ثانیه طول شرقی (فاصله از نصف النهار مبدأ) واقع گشته است .روستای فهنه در دامنه های جنوبی رشته کوه آلاداغ قرار گرفته است. رشته کوه آلاداغ  به طول حدود 170 کیلومتر از جاده قوچان به نیشابور و چکنه آغاز می شود و به سمت غرب تا کوههای کورخود مانه و سملقان در خراسان شمالی ادامه دارد.خط الراس این کوهها در محدود روستای فهنه مرز طبیعی بین شهرستان های نیشابور و قوچان است.

 روستای فهنه در شمال غربی شهرستان نیشابور در فاصله حدود 110کیلومتری شهر نیشابور قرار دارد . این روستا یکی از روستاهای مرزی شهرستان نیشابور و در نزدیکی مرز شهرستان قوچان می باشد .این روستا تا مرز خراسان شمالی و مرز شهرستان فاروج این استان حدود 15 کیلومتر فاصله دارد. روستاهای اطراف این آبادی در شمال توکل باغ و گل مخاران، در شرق بُرسلان ، بش آغاج ، گل میم (همگی از روستاهای شهرستان قوچان) در جنوب چکنه علیا در جنوب غربی روستای عشق آباد و غرب روستای سوله (از روستاهای بخش سرولایت شهرستان نیشابور) قرار دارند .

تصویر ماهواره ای  روستای فهنه / بخش سرولایت نیشابور / عکس مربوط به امرداد 1395

آب و هوای آن در زمستان سرد و مرطوب در تابستان گرم و نیمه خشک می باشد . این روستا در انتهای دره ای مابین کوهها پناه گرفته است . گویا نام اولیه آن "پانا" به دلیل همین موقعیت پناهگاه آن انتخاب شده است . کوه "قارابلند" در شرق ، کوه "شگست" در غرب و کوه "داغ" در شمال آن قرار دارد .

زمین های کشاورزی قابل کشت در اطراف آن واقع است . به دلیل قرار گرفتن این زمینها در دامنه کوهها و یا زمینهای هموار در بالای کوهها دسترسی به آنها بسیار سخت بوده و تنها از وسیله نقلیه "تراکتور" می توان استفاده نمود . هرچند که امکان کاشت 50 % این زمینها با تراکتور نیز قابل انجام نیست و حتی امروزه نیز برای کشت در مابقی زمینها از روشهای سنتی استفاده می شود. 95% کشاورزی در این روستا از نوع دیم بوده و نخود و گندم و جو و یونجه عمده محصولات آن می باشد .

دامنه کوههای اطراف این روستا از لحاظ پوشش گیاهی دارای اهمیت بسیار فراوان است و در رونق دامداری و تامین علوفه گله های گوسفند این روستا و روستا های اطراف نقش بسزایی دارد.از مهمترین گونه ای گیاهی آن می توان به بزگورک ، آویشن ، چای کوهی و دیگر گیاهان دارویی اشاره کرد که در فصول بهار و تابستان توسط اهالی برداشت و استفاده می گردد.

آهو ،گرگ ،کبک و گراز و روباه از جمله حیوانات وحشی در اطراف این روستا می باشد .

 منابع آب در این روستا از قنات و چشمه های موجود در کوهها و مراتع اطراف تامین می شود . در گذشته های نه چندان دور در این روستا سه قنات موجود بوده که هم اکنون فقط یک فقره در حال بهره برداری می باشد و بقیه آنها به دلیل خشکسالیهای پی در پی و پائین رفتن سطح آب زیرزمینی و همچنین حفر چاههای آب در امتداد شمال روستا ، خشک شده اند .

قنات مرکزی روستا برای تامین آب آشامیدنی و همچنین آبیاری معدود باغات زردآلو ، سنجد ، گردو و یونجه استفاده می شود . چشمه کوچک دیگری به نام "بالاجی"(جوب بالا) در روستا وجود داشته و برای آبیاری تعداد محدودی از باغات استفاده می شود . در ورودی روستا چشمه کوچک دیگری به نام "النگ" وجود دارد که متاسفانه بسیار کم آب و در حال خشک شدن می باشد که علاوه بر تامین آب برای دامهای روستا ، باغات و زمینهای کشاورزی تعدادی از زمینهای کشاورزی جنوب روستا را برعهده داشت قنات پر آب دیگری به نام "کلاته" در حدود 3 کیلومتری جنوب روستا وجود داشت که علی رغم تلاش مالکان و اهالی در بازیابی آن جز در اوایل فصل بهار کاملا خشک است . از چشمه های مهم دیگر در بیابانهای فهنه می توان به "گندوو"(گندآب به دلیل وجود ترکیبات گوگردی و بوی آن چنین نامی بر آن نهاده شده است)  ، "موسی کر" نام برد که عمده استفاده از این چشمه ها در تامین آب دام و طیور در فصول بهار ، تابستان و ماههای اولیه پائیز می باشد .

  شغل اصلی روستائیان کشاورزی دیم و دامداری می باشد . محصولات کشاورزی این روستا بیشتر گندم ،جو و نخود می باشد .  زبان اصلی مردم این روستا ترکی می باشد . در سرشماری سال 1385 تعداد خانوار در این روستا 159 و تعداد سکنه آن576 نفر گزارش شده است . آمار برگرفته از اطلاعات خانه بهداشت روستا به شرح زیر می باشد .

جدول (1) – آمار جمعیت روستای فهنه در سرشمارهای رسمی کشور /منبع مرکز آمار ایران

از نظر آموزشی غیر رسمی (مکتب خانه ای) و رسمی(دبستان) قدمت دیرینه ای دارد . دبستان در این روستا جزو اولین دبستانهای تاسیس شده در بخش سرولایت می باشد. مرحوم حاج علی باقری مشهور به مدیر سهم به سزایی در تاسیس و اداره دبستان روستا داشته اند . از زمان تاسیس دبستان معلمان بومی بسیاری به رشد علمی و فرهنگی کودکان و نوجوانان روستا خدمت نموده اند . اکنون مجتمع آموزشی و پرورشی شامل یک باب دبستان ابتدایی و یک باب دبیرستان متوسطه اول در این روستا دایر می باشد .

 مردم این روستا شیعه دوازده امامی می باشند و یک مسجد و یک حسینیه در روستا وجود دارد . روستا دارای شورای اسلامی سه نفره  و همچنین دهیاری می باشد .

خدمات بهداشتی و درمانی از طریق خانه بهداشت روستا به روستائیان ارائه می گردد . حمام خزینه ای در سال 1340در این روستا ساخته شده و در سال  1355 به دلیل غیر بهداشتی بودن این نوع حمام ، حمام عمومی دوش دار تاسیس شد .

 در سال 1376 به این روستا برقرسانی ، سال 1377 تلفن از طریق دفتر مخابرات ، سال 1387آبرسانی و در سال 1388 تلفن در منازل ارائه شده است . علی رغم وجود بستر فیبر نوری بین مرکز مخابرات روستا و مرکز مخابرات بخش سرولایت هنوز هیچکدام از اپراتورهای تلفنهای همراه در این روستا فعال نبوده و از لحاظ دسترسی به خطوط تلفنهای همراه ، این روستا در نقطه کور آنتن دهی قرار گرفته است . 

 راه ارتباطی شوسه بین این روستا به مرکز بخش سرولایت از طریق روستای چکنه علیا می باشد . که این مسیر در سال 1389 تا چکنه علیا آسفالت شده و مابقی آن خاکی می باشد . دیگر راه ارتباطی با روستای سوله می باشد که آن هم خاکی است  .

نمایی از روستای فهنه